Η λέξη "μύθος" στον Όμηρο και η έννοιά της.
(παρακαλούμε να τα διαβάζετε προσεκτικά, και όχι βιαστικά!)
1- Ραψωδία Ά απόσπασμα 1 (εκ της Ιλιάδος)
(περίληψη) Ο ιερέας του Απόλλωνα Χρύσης που ήταν από την μεριά των Τρώων παρακαλάει τον Αγαμέμνων να του δώσει πίσω την αιχμάλωτη κόρη του την Χρυσηίδα , δίνοντας για αντάλλαγμα λύτρα .Τότε όλοι οι Αχαιοί συμφώνησαν αλλά..
"αλλ' ουκ Ατρε'ί'δη Αγαμέμνονι ήνδανε θυμώ
αλλά κακώς αφίει, κρατερόν δ'επί μύθον έττελε.
"μή σε, γέρον,κοίλησιν εγώ παρά νηυσί κιχείω..."
στίχοι 24-26
Δηλαδή:
...στου Ατρείδου Αγαμέμνονος αυτό δεν άρεσε
αλλά κακώς τον έδιωξε και δυνατό μύθο (δυνατά λόγια) του είπε
"γέρο μη σε ξαναβρώ στα καμπυλωτά καράβια κοντά...
και παρακάτω συνεχίζει ο Όμηρος...
"...Ώς έφατ' έδεισεν δ' ο γέρων και επείθετω μύθω
βη δ' ακέων παρά θίνα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης."
στιχοι 33-34
Δηλαδή:
...Έτσι είπε (ο Αγαμέμνων) ,έσκυψε το κεφάλι ο γέροντας και πείσθηκε στον μύθο,(στα λόγια)
και έφυγε πηγαίνοντας πλάι πλάι με την πολυτάραχη θάλασσα.
2- Ραψωδία Ά απόσπασμα 2
(περίληψη) Ο Αγαμέμνων αναγκάζετε να δώσει πίσω στον ιερέα την κόρη του , εξ αιτίας της αρρώστιας που έριξε στο στρατόπεδο των Αχαιών ο Απόλλων ,αλλά απαιτεί να πάρει από τον Αχιλλέα την Βρισηίδα οπότε μετά από μια γερή λογομαχία ο Αχιλλέας πιάνει την λαβή του ξίφους του για να επιτεθεί στον Αγαμέμνονα.΄Τότε φτάνει η Αθηνά για να παύσει τον θυμό του Αχιλλέα οπότε και...
"...άψ δ' ες κουλεόν ώσε μέγα ξίφος, ουδ' απίθησε
μύθω Αθηναίης..."
στίχοι 220-221
Δηλαδή:
...αμέσως στη θήκη ώθησε το μέγα ξίφος, ούτε παράκουσε
στον μύθο (στον λόγο) της Αθηνάς...
3- Ραψωδία Ά απόσπασμα 3
(περίληψη) Ο Νέστορας παρεμβαίνει στη διαμάχη του Αγαμέμνονα με τον Αχχιλέα , λέγοντας τους ότι λόγω της μεγάλης του ηλικίας γνώρισε πιο μαχητικούς άνδρες από αυτούς , όπως ήταν ο Πειρίθους , ο Δρύαντας , ο Καινέας , ο Εξάδιος , ο Θησέας. Και συνεχίζει ο Νέστορας λέγοντας ότι...
"...κείνοισι δ'αν ού τις των οι νυν βροτοί είσιν επιχθόνιοι μαχέοιτο
και μεν μευ βουλέων ξύνιεν πείθοντο τε μύθο
αλλά πίθεσθε και ύμμες , επεί πείθεσθαι άμεινον..." στίχοι271-274
Δηλαδή:
... με εκείνους (τους γενναίους άνδρες) κανένας από τους νυν θνητούς που ζουν σε αυτή τη γη , θα μπορούσαν να κάνουν μάχη, όμως αυτοί τις συμβουλές μου άκουγαν και πείθονταν στον μύθο μου (στον λόγο μου). αλλά και εσείς να πίθεσθε στα λόγια μου, γιατί η πειθώ καλλίτερη...
ΣΧΟΛΙΟ:
Στη ραψωδία Ά και 'Β μετρήσαμε 16 φορές την λέξη <μύθος> που εμπεριέχει την έννοια του προφορικού λόγου και μάλιστα του πειστικού λόγου και διαφέρει από την έννοια της λέξης "έπος". Η λέξη <μύθος > συναντάται σε όλη την Ιλιάδα , αλλά και την Οδύσσεια και αποτελεί τρανή απόδειξη ότι αυτή η λέξη κατά την εποχή του Ομήρου (9ος-8ος αιώνας π.Χ.) -άρα και σε παλαιότερη εποχή- είχε διαφορετική έννοια από αυτή που προσδώσανε οι ιστορικοί κατά την κλασική , ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή. Σήμερα τα ελληνόπουλα , διδάσκονται στο σχολείο ότι μύθος σημαίνει ψέμα και η μυθολογία είναι κάτι σαν τα παραμύθια που μας έλεγαν οι γιαγιάδες μας όταν ήμασταν μικροί. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που απαξιώνεται η ελληνική αρχαιότητα από μικρούς και μεγάλους, θεωρώντας τους πρόγονούς μας μεγάλους παραμυθάδες. Η μελέτη του Ομήρου όμως μας αποδεικνύει ότι ο μύθος είναι ο πειστικός προφορικός λόγος , και κατ' επέκταση μυθολογία είναι η προφορική μετάδοση γεγονότων με πειστικό τρόπο. Δυστυχώς για ακόμα μία φορά αποδεικνύεται ότι αυτά που μάθαμε στο σχολείο για την αρχαία Ελλάδα δεν έχουν και πολύ μεγάλη σχέση με αυτά τα οποία "ανακαλύπτουμε" μέσα από την μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας...